Jonge vrouwen krijgen 1,5 keer vaker kanker dan jonge mannen
De nieuwste cijfers over kanker op AYA-leeftijd
Uit recente cijfers van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) blijkt dat jongvolwassen vrouwen tussen de 18 en 39 jaar 1,5 keer vaker kanker krijgen dan hun mannelijke leeftijdsgenoten. In de algehele populatie krijgen juist meer mannen dan vrouwen de diagnose kanker. Deze nieuwe cijfers zijn gepubliceerd naar aanloop van ons jaarlijkse SPACE4AYA-congres.
Ieder jaar stijgt het aantal kankerdiagnoses in Nederland. Uit de nieuwste cijfers van IKNL blijkt dat deze stijging ook te zien is bij de AYA-populatie. In 2024 kregen bijna 4.200 mensen van 18 t/m 39 jaar te horen dat ze kanker hebben. 35 jaar geleden ging het nog om zo’n 3.100 mensen.
Vrouw-man verschillen
Tot de leeftijd van 28 jaar verschilt het aantal kankerdiagnoses bij jonge vrouwen en mannen niet zoveel. Daarna komt kanker vaker voor bij vrouwen. De verschillen tussen jonge mannen en vrouwen ontstaan onder andere door de geslachtsgebonden vormen van kanker. Bij vrouwen zijn de meest voorkomende soorten van kanker: borstkanker (hoewel dit ook voorkomt bij mannen, maar veel minder) en baarmoederhalskanker. De afgelopen 35 jaar nam het aantal borstkankerdiagnoses bij jonge vrouwen toe van bijna 600 diagnoses in 1989 naar 878 in 2024.
Bij mannen is de meest voorkomende kankersoort zaadbalkanker. Zaadbalkanker laat de grootste stijging van alle kankersoorten onder jongvolwassenen zien: van 241 diagnoses in 1989 naar 574 in 2024. De laatste jaren stabiliseert dit aantal onder de jongste leeftijdsgroepen. In veel landen om ons heen in Europa is dit ook het geval.
Oorzaken stijging
Er is niet een eenduidige oorzaak van de stijgingen aan te wijzen. Wel is bekend dat het vóórkomen van borst- en zaadbalkanker in de familie het risico verhoogt om deze vormen van kanker op jonge leeftijd te krijgen. Voor zaadbalkanker zijn onder andere een niet ingedaalde zaadbal of een onvolledig gevormde plasbuis, en verminderde vruchtbaarheid ook factoren die het risico verhogen. Dr. ir. Henrike Karim-Kos, onderzoeker bij IKNL: “De overleving voor deze kankersoorten is gelukkig flink toegenomen de afgelopen jaren. En het aantal zaadbalkankerdiagnoses lijkt de laatste jaren onder de jongste groep zelfs alweer te stabiliseren.”
“AYA’s hebben unieke fysieke, psychische en maatschappelijke behoeften als het gaat om AYA-zorg”
Prof. Dr. Winette van der Graaf
Meer AYA’s leven met de gevolgen van kanker
In Nederland vormen jongvolwassenen ongeveer 3,5% van het totaal aantal mensen bij wie (ooit) kanker is vastgesteld. Doordat de overleving bij AYA’s de afgelopen decennia flink is toegenomen, leven er dus ook meer AYA’s met de gevolgen van kanker. Winette van der Graaf, hoogleraar interne oncologie en voorzitter van het AYA Zorgnetwerk: “Deze jonge mensen hebben unieke fysieke, psychische en maatschappelijke behoeften als het gaat om kankerzorg. Zo kan door de diagnose kanker het behalen van belangrijke ontwikkelingsmijlpalen, zoals het krijgen van kinderen of het voortzetten van studie of werk, ineens onzeker worden. Op deze jonge leeftijd heeft een kankerdiagnose dus een grote impact.”
Leeftijdsspecifieke zorg voor AYA’s
Het AYA Zorgnetwerk ontwikkelt zorg die rekening houdt met de levensfase van jongvolwassenen: AYA-zorg. Geschoolde AYA-zorgverleners stemmen de behandeling samen met de jongvolwassene af op diens wensen en behoeften. Voor Dirk Beukers, die op 23-jarige leeftijd werd gediagnosticeerd met kanker, maakte deze zorg het verschil: “Door AYA-zorg kreeg ik controle over mijn behandeling en mijn leven. De AYA-zorgverleners wilden me leren kennen als persoon, zodat ze konden kijken wat ik nodig had tijdens het behandeltraject.”
Morgen, op 14 mei 2025 organiseren wij het jaarlijkse SPACE4AYA-congres, waar we de nieuwste inzichten delen over AYA-zorg en -onderzoek. Het congres staat volledig in het teken van de meest voorkomende zorgbehoeften van AYA’s.
Meer informatie
- Lees het volledige nieuwsbericht over de nieuwste cijfers op de website van IKNL
- Bekijk meer cijfers over kanker op AYA-leeftijd op de AYA-pagina van IKNL
- Lees het volledige interview met Dirk Beukers over zijn ervaringen en het belang van AYA-zorg