Elk jaar horen ongeveer 3.900 jongvolwassenen tussen de 18 en 39 jaar in Nederland dat zij kanker hebben. Deze AYA’s (adolescents & young adults) zijn in de bloei van hun leven en verliezen bij de diagnose vaak de grip op hun leven. AYA-zorg biedt deze patiënten leeftijdsspecifieke ondersteuning die samenhangt met hun medische behandeling. Deze zorg gaat uit van de vraag: ‘Wie ben jij en wat heb je nodig tijdens, maar ook ná je kankerbehandeling?’
De AYA-teams van het Anna Ziekenhuis en OLVG bestaan uit zorgprofessionals die specifieke kennis hebben over kanker op jongvolwassen leeftijd.
De meerderheid van alle kankerpatiënten is ouder dan 60 jaar, wat maakt dat jongvolwassenen veelal een uitzondering vormen in de wachtkamer. Deze AYA’s zijn de kinderafdeling ontgroeid en komen terecht tussen medepatiënten die hun vader of oma hadden kunnen zijn. Zij kampen met andere vragen, over bijvoorbeeld het afmaken van hun studie, solliciteren bij een eerste baan, het afsluiten van een hypotheek of het stichten van een gezin. Bovendien blijkt uit onderzoek dat kankercellen zich soms anders kunnen gedragen in een jongvolwassen lichaam dan in dat van ouderen en kinderen. Ook speelt erfelijke analeg vaker een rol bij het ontstaan van de kanker. De medische behandeling dient daarom zoveel als mogelijk afgestemd te worden op deze unieke patiëntgroep. AYA-zorg heeft aandacht voor al deze leeftijdsspecifieke zorgbehoeften.
AYA-zorg in OLVG
Jaarlijks krijgen gemiddeld 100 AYA’s in OLVG een kankerdiagnose. Het Oncologisch centrum van OLVG gaat aan hen de AYA-basiszorg verlenen, naast de reguliere oncologische zorg. Het AYA-team van OLVG heeft regelmatig overleg met alle zorgprofessionals die betrokken zijn bij de AYA-zorg, zoals de psycholoog, seksuoloog, fertiliteitarts, sportarts, kinderpsycholoog met als specialisatie kanker in het gezin en het Ingeborg Douwes centrum.
Patiënte Lisa (31): ‘Wat ik miste was contact met iemand van mijn leeftijd die hetzelfde doormaakte. In de stoel op de behandelkamer trof ik vooral oudere mensen, waardoor ik me soms best een uitzondering voelde. Ik ben blij dat er nu voor jongvolwassenen leeftijdsspecifieke begeleiding komt.’
Het AYA-team van OLVG werkt als onderdeel van het AYA Zorgnetwerk samen met de AYA-poli’s van het Antoni van Leeuwenhoek en het AmsterdamUMC.
Lees meer over de AYA-zorg in het OLVG op hun website.
AYA-zorg in het Anna Ziekenhuis
In het Anna Ziekenhuis (locaties Geldrop en Eindhoven) worden per jaar gemiddeld 24 nieuwe AYA’s gezien. Zij ontvangen de AYA-basiszorg geïntegreerd in de bestaande tumor-zorgpaden. Voor complexe multidisciplinaire zorg kunnen patiënten worden doorverwezen naar het regionale AYA-kenniscentrum bij het MUMC+ of kan deze worden geconsulteerd.
Lees meer en maak kennis met het AYA-zorgteam van het Anna Ziekenhuis op hun website.
AYA Zorgnetwerk
Het Nationaal AYA ‘Jong & Kanker’ Zorgnetwerk ondersteunt en schoolt AYA-zorgverleners. Ook wordt wetenschappelijk onderzoek gedaan naar kanker bij jongvolwassenen en kennis gedeeld.
Het AYA Zorgnetwerk is opgebouwd uit zes regionale zorgnetwerken waardoor AYA-zorg bij iedere AYA zo dichtbij als mogelijk voor handen is. Binnen de regionale netwerken zijn er AYA-kenniscentra bij de UMC’s en het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis, waar AYA’s terecht kunnen met complexe problematiek. Het zorgnetwerk groeit omdat steeds meer ziekenhuizen en professionals uit de eerste lijn aansluiten. Samen gaan we uit van het principe: ‘Zorg, dichtbij huis als het kan, verder weg in een AYA-centrum als het moet.’
Een up-to-date overzicht van alle ziekenhuizen waar AYA-zorg geleverd wordt, is te vinden op de AYA-zorgkaart.
Tekst: OLVG / Anna Ziekenhuis / AYA Zorgnetwerk