AYA’s ervaren meer angst als zij denken dat de oorzaak van hun darmkanker-diagnose een factor is waar zij zelf invloed op hebben, bijvoorbeeld leefstijl. Deze angst is minder bij AYA’s die hun diagnose toeschrijven aan factoren waar zij geen invloed op hebben, bijvoorbeeld toeval of erfelijkheid. Daarom is het belangrijk om AYA’s bewust te maken van het feit dat er weinig bekend is over de oorzaken van darmkanker op jonge leeftijd, om zo eigen invulling te voorkomen. Dat schreven onderzoekers begin dit jaar in het tijdschrift Supportive Care in Cancer.
Weinig kennis over oorzaken van darmkanker bij AYA’s
Er is nog weinig kennis over de oorzaken van darmkanker bij jongvolwassenen. Zonder deze kennis kunnen AYA’s zelf ideeën over de oorzaak van hun kanker vormen. Dit doen patiënten om hun ziekte beter te kunnen begrijpen en om er beter mee om te kunnen gaan. De oorzaken die patiënten op deze manier toeschrijven aan het ontstaan van de ziekte, worden in het Engels ook wel ‘causal attributions’ genoemd. Recentelijk hebben onderzoekers gekeken welke van deze ‘zelf-bedachte’ oorzaken darmkanker-overlevers toewijzen aan het ontstaan van hun ziekte en wat het effect daarvan is op hun mentale gezondheid.
Zelf-genoemde oorzaken van darmkanker
Onderzoekers hebben daarom darmkanker-overlevers gevraagd welke factor volgens hen de ziekte veroorzaakt heeft. Ze vergeleken de antwoorden van AYA’s met die van oudere darmkanker-overlevers (40 – 69 jaar en > 70 jaar). De oorzaken die AYA-overlevers het meest benoemden waren: erfelijkheid (36,4%), leefstijl (14,5%) en toeval (10,9%). AYA’s gaven minder vaak aan dat ze de oorzaak van de ziekte niet weten, in tegenstelling tot oudere leeftijdsgroepen.
Angst bij AYA’s
De oorzaken die AYA’s omschreven waren ofwel factoren waar ze invloed op hebben (bijv. leefstijl of stress) ofwel factoren waar ze geen invloed op hebben (bijv. erfelijkheid of toeval). Uit het onderzoek kwam naar voren dat AYA’s meer angst ervaren als zij denken dat de oorzaak van hun ziekte een factor is waar ze zelf invloed op hebben. AYA’s die hun kankerdiagnose toeschreven aan een externe, oncontroleerbare oorzaak ervaarden significant minder angst. Een limitatie van de studie is dat er weinig AYA’s geïncludeerd waren voor het onderzoek. Desondanks tonen de resultaten het belang van het onderwerp aan en vormen ze een basis voor vervolgonderzoek.
Praktische toepassingen
Maar wat kunnen we nou concreet met deze bevindingen? De onderzoekers noemen dat het belangrijk is om te praten over de oorzaken van de ziekte om te voorkomen dat AYA’s onrealistische oorzaken gaan aanwijzen. Voornamelijk als AYA’s de ziekte toewijzen aan factoren waar zij zelf invloed op hebben, is het belangrijk dat zorgprofessionals AYA’s verzekeren dat kanker niet binnen hun controle ligt. Aangezien tot nu toe de meeste vormen van darmkanker op jonge leeftijd een onbekende oorzaak hebben, is het belangrijk dat zorgprofessionals dit voldoende benadrukken en bespreekbaar maken.
Meer weten? Lees het volledige onderzoek over zogehete ‘causal attributions’ bij darmkanker-overlevers: Staal, D. P., Vlooswijk, C., Mols, F., Lidington, E., van der Graaf, W. T. A., Bijlsma, R. M., & Husson, O. (2020). Diagnosed with a common cancer at an unusual age: causal attributions of survivors of adolescent and young adult colorectal cancer. Supportive care in cancer: official journal of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer.
Photo by Nik Shuliahin on Unsplash