Nieuw seizoen podcast De Bespreekkamer over seksualiteit en kanker

Angst voor intimiteit, relatieproblemen, moeite met seks opzoeken, een negatief zelfbeeld. Dit zijn nog maar een klein deel van de mogelijke gevolgen voor mensen tussen de 18 en 39 jaar die met kanker worden gediagnosticeerd, jaarlijks zo’n 3.900. Zij worden AYA’s genoemd, een afkorting van Adolescents & Young Adults. Kanker en de behandelingen kunnen grote gevolgen hebben voor hoe zij, in de bloei van hun leven, intimiteit en seksualiteit ervaren, maar uit onderzoek blijkt dat zorgverleners liever niet naar deze onderwerpen vragen. 60 procent van de AYA’s ontvangt geen informatie hierover, terwijl 80 procent van die groep dat wel had gewild.[1] Ook het intiem durven zijn en het seksleven van eventuele partners van AYA’s verandert ingrijpend, maar hen wordt al helemaal zelden iets gevraagd.

Om intimiteit en seksualiteit tijdens kanker op jongvolwassen leeftijd wél bespreekbaar te maken, maakte journalist Daan Borrel in opdracht van het Nationaal AYA ‘Jong & Kanker’ Zorgnetwerk een tweede seizoen van de podcast De Bespreekkamer. Hierin komen recente inzichten uit wetenschappelijk onderzoek en de praktijk over intimiteit en seksualiteit voorbij, maar bovenal vertellen jonge mensen met kanker en hun zorgverleners over hun ervaringen en ongemak waarover nog veel te weinig over wordt gesproken.

Zo wordt in een aflevering de seksualiteit van AYA’s met een onzekere of slechte prognose besproken. Ongeveer 20 procent van de bijna 4.000 jonge mensen die ieder jaar kanker krijgen overlijdt aan hun ziekte. Hoe speelt intimiteit durven toe te laten en seksualiteit een rol als je enerzijds nog mijlpalen wilt behalen, maar anderzijds afscheid moet nemen?
Ook blijkt dat er te weinig aandacht is bij zorgverleners om gepast om te gaan met lichamen tijdens behandeling. AYA’s kunnen hun geslachtsdeel of andere intieme delen van hun lichaam als onprettig gaan ervaren door de klinische behandeling. Sommige klinische handelingen – bijvoorbeeld het thuisgebruik van palottes om de vagina open te houden na bestralingsschade – worden door zorgverleners dan juist weer als seksueel gezien.

Ook wordt gekeken naar de vooroordelen over seksualiteit van zorgverleners: mensen met niet-normatieve seksuele oriëntatie of genderidentiteit krijgen gemiddeld later een diagnose. Dit komt omdat ze niet naar de dokter gaan in angst voor onbegrip, maar ook omdat artsen niet in de goede richting zoeken; bij een transman met buikpijn bijvoorbeeld wordt gynaecologische kanker later gevonden.
In een bonusaflevering wordt de relatie tussen seksualiteit en vruchtbaarheid bij AYA’s onderzocht. Wetenschapper Vicky Lehmann stelt in deze aflevering dat artsen AYA’s te makkelijk adviseren om hun eitjes of sperma in te vriezen, zonder open te zijn over het realistische of zelfs zware vruchtbaarheidstraject daarna.