Kwaliteitskader en criteria uitvoer AYA-zorg

Kwaliteitskader AYA-zorg zoals opgenomen in de SONCOS-normering

AYA’s (Adolescents and Young Adults) zijn gedefinieerd als mensen die tussen de 18 en 35 jaar zijn gediagnostiseerd met kanker. Zorg voor AYA’s is opgezet vanuit het Nationaal AYA ‘Jong & Kanker’ Zorgnetwerk (www.ayazorgnetwerk.nl). Het netwerk is opgebouwd uit zes regionale zorgnetwerken.

Voor ziekenhuizen die geen AYA-zorg hebben, geldt dat er vanaf diagnose voor AYA’s een medisch of verpleegkundig aanspreekpunt (contactpersoon) aanwezig is die kan doorverwijzen naar een regionaal AYA-kenniscentrum waar een multidisciplinair AYA-poli zorgteam aanwezig is.
Voor ziekenhuizen met AYA-basiszorg kan ter plekke door een gespecialiseerde verpleegkundige leeftijdsspecifiekezorg vanaf diagnose worden aangeboden. Voor complexe multidisciplinaire zorg kunnen patiënten worden doorverwezen naar een AYA-kenniscentrum of kan dit worden geconsulteerd.
Het multidisciplinaire AYA-poli zorgteam van een AYA Kenniscentrum bij een UMC/AvL bestaat tenminste uit een medisch specialist, een verpleegkundig specialist oncologie met specifieke kennis over leeftijdsspecifieke problematiek en een psychosociale zorgprofessional. Hierbij is een mogelijkheid tot consultatie van andere voor de individuele patiënt relevante zorgprofessionals (zoals bijvoorbeeld klinisch arbeidsgeneeskundige).
Elke AYA is conform de richtlijn fertiliteitspreservatie vóór aanvang van de anti-tumorbehandelingen geïnformeerd over de gevolgen voor zijn of haar fertiliteit en krijgt de mogelijkheid voor een counselingsgesprek door een gynaecoloog met expertise op het gebied van fertiliteitspreservatie aangeboden. Zo nodig wordt een AYA hiervoor doorverwezen als deze mogelijkheid er in het eigen ziekenhuis niet is.

Bron: SONCOS normeringsrapport 9 – 2021, Bijlage I

Criteria uitvoer AYA-zorg

Elk ziekenhuis dat oncologische zorg geeft aan patiënten die een diagnose kregen tussen hun 18 en 39^elevensjaar, hoort te voldoen aan de SONCOS-normen, versie 2020. Het AYA ‘Jong & Kanker’ Zorgnetwerk, waarbinnen AYA-zorg georganiseerd is, stelt per 1 januari 2021 criteria voor deze zorg voor de AYA-poliklinieken bij de UMC’s/AvL en voor contactpersonen AYA-zorg bij algemene ziekenhuizen.

Informatie voor professionals over AYA-zorg is te vinden op: www.ayazorgnetwerk.nl/zorgprofessional

Scholingscriteria

Alle zorgverleners op de AYA-poli’s van de UMC’s en alle contactpersonen AYA-basiszorg hebben de basis e-learning van het AYA Zorgnetwerk gevolgd, en nemen de daarop volgende jaren deel aan (deels facultatieve) verdiepende modules. Tevens worden zij 4x per jaar uitgenodigd om de intervisie bijeenkomsten van het Zorgnetwerk te volgen.

Criteria voor een UMC met een AYA polikliniek:

De AYA-poli is vijf dagen in de week bereikbaar.
De AYA-poli staat met e-mailadres en desgewenst telefoonnummer, met de naam van minstens een arts en minstens een verpleegkundig specialist of casemanager, op het intranet en op de website van het ziekenhuis én op de AYA-zorgkaart van de AYA Zorgnetwerk site.
Alle zorgverleners op de AYA-poli hebben de basis e-learning van het AYA Zorgnetwerk gevolgd.
De AYA-poli is bij het kennisnetwerkoverleg én zorgnetwerkoverleg van het AYA Zorgnetwerk, welke viermaal per jaar plaatsvinden, vertegenwoordigd door minimaal 1 en bij voorkeur 2 zorgverleners.
Het regionale AYA-kenniscentrum bij een UMC/AvL organiseert minimaal 2 keer per jaar regionale kennisoverdracht bijeenkomsten voor ziekenhuizen en de eerstelijnszorg in het regionale verzorgingsgebied.
Op elk van de afdelingen gynaecologie, orthopedie, urologie, chirurgie, oncologie, hematologie en neurochirurgie is een AYA-contactpersoon aanwezig.
De zorg wordt verleend vanuit de AYA basisanamnese, waarbij de informatie via ayazorgnetwerk.nl/zorgprofessional/interventies-zorgprofessional/interventies-verlenen-aya-zorg aangereikt wordt.

Criteria voor een algemeen ziekenhuis dat AYA-basiszorg verleent:

Heeft een medisch specialist en een verpleegkundige als contactpersoon.
Op elke werkdag is een van deze twee contactpersonen bereikbaar.
Beide hebben de basis e-learning gevolgd.
Deze contactpersonen AYA staan met e-mailadres en desgewenst telefoonnummer op het intranet van het ziekenhuis én op de AYA-zorgkaart van de AYA Zorgnetwerk site.
Het ziekenhuis is bij het zorgnetwerkoverleg van het AYA Zorgnetwerk dat viermaal per jaar plaatsvindt vertegenwoordigd door tenminste één zorgverlener.
De twee contactpersonen volgen minstens twee regionale scholingsbijeenkomsten georganiseerd door en i.s.m. het regionale AYA-kenniscentrum UMC/AvL.
De zorg wordt verleend vanuit de AYA basisanamnese.
Doorverwijzing naar de (regionale) AYA-poli bij een UMC vindt plaats als er sprake is van specifieke ondersteuningsbehoefte, complexe multidisciplinaire zorg en/of complexiteit in de persoonlijke omstandigheden van de AYA.

Deze criteria zijn op 30 juni 2020 goedgekeurd door het AYA ‘Jong & Kanker’ Zorgnetwerk stichtingsbestuur en gepubliceerd op 3 juli 2020.
Laatste wijziging aangebracht op 18 maart 2021.

Onderscheid AYA-basiszorg versus complexe AYA-zorg

De grens tussen basiszorg en complexe zorg bevindt zich op een glijdende schaal en is niet altijd eenvoudig vast te stellen. Als de zorgverlener in een algemeen ziekenhuis of een afdeling binnen een UMC of AvL niet (meer) in staat is om de AYA de juiste zorg te verlenen, is het nodig om in ieder geval advies (professionele consultatie) te vragen bij de AYA-poli van een regionaal AYA-kenniscentrum en indien nodig de AYA te verwijzen. Het kennisniveau kan per instelling/afdeling verschillen en daarmee zal ook de noodzaak om te consulteren of verwijzen verschillen. Ook kan in de loop van de tijd de kennis over AYA-basiszorg in algemene ziekenhuizen en op afdelingen in kenniscentra toenemen doordat er meer ervaring wordt opgedaan.
Het is belangrijk om in te (blijven) zetten op scholing en het regionale kenniscentrum kan hierin een belangrijke rol spelen.

Lees meer over het onderscheid tussen AYA-basiszorg versus complexe AYA-zorg.

Het nationaal AYA Zorgnetwerk, de regionale netwerken en de centrale coördinatie

Lees in dit document meer over:

De organisatie van het Nationaal AYA Zorgnetwerk,
De rol van de UMCs/AvL en de algemene ziekenhuizen en
De ondersteuning van het AYA Zorgnetwerk door de centrale coördinatie.